EEUWIG JONG
In bladen, commercials en op sociale media geldt jeugdigheid als de heilige graal. We willen ons allemaal laven aan de klaterende fontein van de eeuwige fruitigheid. Maar waarom eigenlijk? Door Ellen Leijser.

Al jaren vier ik in het vroege voorjaar mijn 39ste verjaardag. Het gat tussen mijn echte leeftijd en mijn gevoelsleeftijd wordt steeds groter. Bij ‘een vrouw van middelbare leeftijd’ denk ik niet aan mezelf, maar aan iemand met een vleeskleurige panty in een bloemetjesjurk, met een kort pittig kapsel, voor wie het al een hele onderneming is om twee weken met de caravan naar Luxemburg te gaan. Belegen, saai en voorspelbaar. Niet iemand zoals ik dus. Natuurlijk, het is een cliché, maar wat is dat toch, dat verlangen naar de eeuwige jeugd? Waar komt die drang om jong te blijven vandaan? Met de tentoonstelling ‘Youthquake – Verlangen naar eeuwige jeugd’ laat de Kunsthal in Rotterdam zien dat niet alleen sex sells, maar youth misschien nog wel meer. Annemarie Nycolaas, curator van de Kunsthal: ‘De beeldcultuur is de laatste jaren al wel een stuk diverser geworden. Toch verbaasde het me dat ik steeds vaker oudere vrouwen zag op plekken waar dat niet vanzelfsprekend is. En dat gebeurde niet als gimmick, maar met een positief gevoel, met een zekere coolheid.’ Nycolaas dook in het onderwerp en sprak met conservatoren van het Modemuseum in Hasselt, dat een tentoonstelling had gewijd aan de invloed van de jeugd op de mode. Beeldbepalende modestukken uit de Hasseltse collectie vormen de basis van de tentoonstelling in de Kunsthal. Daarnaast zijn er video’s en foto’s te zien die ‘jong zijn’ als thema hebben. ‘In de mode heerst nog steeds een taboe op ouder worden’, zegt Nycolaas. ‘Ik vind het interessant dat daarin wordt geprikt. In de mode gaat het ook niet meer om mannen of vrouwen, maar om mensen. Ook op de catwalk zie je meer diversiteit, het is niet meer alleen blond met blauwe ogen wat de klok slaat.’ Ze noemt het hoopvol dat de catwalk er nu anders uitziet dan een paar decennia geleden, toen graatmagere modellen het schoonheidsideaal vertegenwoordigden.

Rebellerende jeugd
In de jaren zestig wilden jongeren de conservatieve en beklemmende deken uit hun kindertijd van zich afschudden. De opkomst van massamedia was een vruchtbare voedingsbodem voor een krachtige jeugdcultuur. De sterke drang naar individuele vrijheid vertaalde zich ook naar de mode. In het straatbeeld verschenen korte rokjes en hotpants, als symbool van de veroverde vrijheid. Dankzij Mary Quant (86), de beroemde modeontwerper uit de jaren zestig, werd deze kleding razend populair. Nycolaas: ‘De jeugd was gezichtsbepalend en het straatbeeld beïnvloedde de mode. Dat was uniek: de mode ontstond niet alleen meer in de ateliers van de grote modehuizen. Die ontstond ook op straat, bij de rebellerende jeugd.’ Dat gebeurt overigens nog steeds. Het Franse modehuis Louis Vuitton brengt onder de artistieke leiding van de Amerikaanse ontwerper Virgil Abloh herencollecties waarin de invloed van de straat zichtbaar is. ‘Ablohs aanstelling was drie jaar geleden een mijlpaal in de mode’, zegt Nycolaas. ‘Zijn streetwear, waar we drie stukken van laten zien, is ronduit spectaculair.’

Paradijsvogels
In de video Forever (2016), van de Duitse kunstenaar Julika Rudelius, vertellen welgestelde Amerikaanse vrouwen wat schoonheid voor hen betekent. De opgespoten lippen en de strakgetrokken, gebotoxte gezichten van deze zestigplussers doen anders vermoeden, maar zij beweren dat het hun vooral om innerlijke schoonheid gaat. ‘Wat je ziet en wat je hoort lijkt in tegenspraak’, zegt Nycolaas. ‘Ze hebben het over individuele vrijheid en eeuwige jeugd, maar tegelijkertijd voel je het knarsen: hoe vrij zijn deze opgelegde jeugdigheid, dit schoonheidsideaal en het beeld dat ze van zichzelf creëren? Of moeten ze voldoen aan een bepaald beeld? Ik vind het een fascinerende video.’ In de film ‘Forever’ (2016), van Julika Rudelius, vertellen rijke ouderen over hun schoonheidsideaal. ‘Je voelt het knarsen: hoe vrij zijn deze jeugdigheid en dit schoonheidsideaal?’ ‘The Champagne Suite’, uit de fotoserie ‘The Honeymoon’ van Juno Calypso, uit 2015. Van de Amerikaanse fotograaf Adri Seth Cohen toont de Kunsthal portretten uit de serie Advanced Style: mannen en vrouwen op leeftijd die als vrolijke paradijsvogels paraderen door de stad. ‘Advanced Style is een platform – inmiddels een blog, een hashtag, een documentaire en een populaire boekenserie – waarop Cohen stijlvolle ouderen laat zien, aanvankelijk vanwege hun afwezigheid in het modebeeld. Stuk voor stuk kijken ze met een enorme joie de vivre in de camera. Dat is aanstekelijk. Je denkt als vanzelf: als ik zou kunnen kiezen, zou ik zo willen zijn.’ Ook de Rotterdamse fotograaf Harmen Meinsma werkt met oudere modellen. Joyce Keasberry is 80, vitaal en Meinsma’s muze. ‘Ik was 78 toen ik Harmen tegenkwam op de markt en hij me vroeg of hij foto’s van me mocht maken voor zijn afstudeerproject. Harmen kent natuurlijk veel mensen die mooi, zacht en soepel zijn, en zonder rimpels. Maar hij vond het juist interessant dat ik al veel heb meegemaakt. Ik noem dat altijd rijping, haha. Het is natuurlijk leuk als je bevestiging krijgt van zo’n jonge knul. Ik ben helemaal niet bewust bezig jong te blijven hoor, maar ik vind het wel belangrijk om met de tijd mee te gaan. Je moet je hersenen jong houden. Ik lees en googel veel. Ik loop veel trappen in huis, ben in de tuin bezig. Met een vriendin loop ik wekelijks een paar keer. Echt lopen hè, niet wandelen. Vroeger noemden ze me al Speedy Gonzales. En ook heel belangrijk: negatieve signalen ga ik uit de weg. Ik wil geen energie inleveren, dat doe ik niet meer. Ik kijk vooruit en pluk de dag.’ Ze heeft genoten van de samenwerking met Meinsma. ‘Het was vooral zo leuk omdat hij alles met respect deed. Je weet hoe jongeren denken over mensen van mijn leeftijd … Maar Harmen gaf me helemaal niet het gevoel dat ik die leeftijd heb.’ De kleurrijke Rotterdamse voelt zich trouwens nooit oud. ‘Nee, nooit! Je kunt jong zijn als je een oud lichaam hebt, maar je kunt ook oud zijn als je een jong lichaam hebt. Als ik mensen hoor praten over bejaarden, denk ik: bejaard? Over wie hebben ze het dan? Mede door de foto’s van Harmen accepteer ik wie ik ben, met mijn rimpels, met mijn littekens en met mijn ouder worden.’

Granny look
Zolang ik mijn 39ste verjaardag vier, verf ik mijn haar. Grijs haar staat immers voor oud en bejaard. Zelfs de oude Egyptenaren verfden hun haar met henna om vitaliteit en kracht uit te stralen. Maar er is sinds een aantal jaar een kentering gaande. Jonge, ultrahippe meiden verven hun haar grijs en gaan voor de granny look. Het Instagramaccount Grombre (218.000 volgers) viert het naturelle grijs en toont foto’s van zelfbewuste vrouwen die trots zijn op hun zilveren lokken. Zo’n durfal ben ik (nog) niet, maar dit jaar ga ik mijn echte verjaardag vieren: the best is yet to come!